Masa ciała w ciąży
Odpowiedni przyrost masy ciała w ciąży jest niezmiernie istotny dla prawidłowego rozwoju dziecka, a także zmniejsza ryzyko powikłań ciążowych i okołoporodowych.
Ile można przytyć w ciąży? Czy to możliwe, że w ciąży niektóre kobiety nie tyją? Jak w poszczególnych okresach ciąży zmienia się masa ciała, a także co składa się na ten przyrost pod koniec ciąży? Na te pytania znajdziecie odpowiedź w tym wpisie.
Pierwsza najważniejsza rzecz – warto zadbać o odpowiednią masę ciała i o prawidłowy stan odżywiania PRZED zajściem w ciążę. Dbanie o swoje zdrowie jest najlepszą rzeczą, którą możesz zrobić dla zdrowia swojego dziecka.
Jeśli strasz się o dziecko a stosujesz restrykcyjną, niedoborową dietę lub wybierasz śmieciowe jedzenie to twój organizm intuicyjnie podpowiada, że to nie jest dobry czas na ciążę! Również wiele chorób, które wypływają na niemożność zajścia w ciążę związana jest ze sposobem odżywiania (PCOS, insulinooporność, problemy z tarczycą, zespół metaboliczny).
Zarówno zbyt niski przyrost masy ciała, jak i nadmierna masa ciała mogą być przyczyną pojawienia się powikłań. Kobiety ze zbyt niską masą ciała narażone są na poród przedwczesny, częściej rodzą dzieci z małą masą urodzeniową, częściej występuje u takich noworodków niedokrwistość oraz obserwuje się większą umieralność okołoporodową. U kobiet cierpiących na zaburzenia odżywienia (anoreksja lub bulimia) odnotowuje się depresję i zaburzenia elektrolitowe powodujące nieodpowiednie wzrastanie płodu.
Z kolei, u kobiet z nadwagą i otyłością zdecydowanie częściej występuje nadciśnienie indukowane ciążą, cukrzyca ciążowa, poronienia, obumarcie płodu, makrosomia, czy wady wrodzone u dzieci. Ciąża częściej zakończona zostaje w sposób operacyjny a rany poporodowe goją się wolnej.
Przyrost masy ciała podczas ciąży jest ściśle związany z wielkością współczynnika BMI (Body Mass Indeks) z okresu poprzedzającego zapłodnienie. Znaczenie ma nie tylko całkowity przyrost masy ciała, ale również odpowiedni, systematyczny przyrost w poszczególnych trymestrach ciąży!
Osoba z niską masą ciałaprzed ciążą ( BMI poniżej 20) powinna przytyć około 12 kg. Kobiety otyłe (BMI powyżej 30) powinny dążyć do tego,aby utrzymać masę ciała. Natomiast kobiety z prawidłową masą ciała (BMI 20-25) powinny przytyć od 8-10 kg.
Na masę ciała pod koniec ciąży składają się następujące czynniki:
3,5 kg – masa dziecka
1-1,5 kg – macica
1-2 kg – piersi
1-1,5 kg – płyn owodniowy
0,5-1 kg – łożysko
1,5-2 kg – krew i dodatkowe płyny
2-4 kg – dodatkowa tkanka tłuszczowa
Tyle teorii! Co z praktyką?
Dla każdej mamy najważniejsze jest zdrowie dziecka. Jednak gdzieś z tyłu głowy mamy taką obawę „ile przytyję, czy później wrócę do formy z przed ciąży”. Z kolei niektóre kobiety zauważają, że ich waga wskazuje coraz mniejszą wartość lub mimo kolejnego tygodnia ciąży masa ciała się nie zmienia. Co z tą masą ciała ?!
Przyrost masy ciała powinien być stopniowy. Zostały przeprowadzone badania mówiące, że kobiety które przytyły do 20 tyg ciąży 4-5kg miały najmniej powikłań ciążowych ( mniej niż te które nie zwiększyły masy ciała lub przytyły więcej ) tj.: poród przedwczesny, nadciśnienie, cukrzyca ciążowa, niewydolność łożyska, hipotrofia płodu.
Pamiętajcie jednak, że każdy organizm jest inny i jeśli ciąża przebiega prawidłowo, a wzrost masy ciała odbiega nieznacznie od „książkowych zaleceń” to możecie być spokoje. Jeśli jednak masa ciała rośnie zdecydowanie zbyt szybko lub spada drastycznie koniecznie należy skonsulotować się z lekarzem prowadzącym ciążę.
W pierwszym trymestrze ciąży masa ciała może SPADAĆ! To nic złego i nie ma się czym martwić. W tym etapie ciąży wiele kobiet ma nudności, wymioty lub po prostu odczuwa brak apetytu. Jeśli masa ciała nie spadnie więcej niż 2 kg to nie ma się czym martwić. UWAGA – koniecznie próbuj jeść! Wybieraj produkty wartościowe, mniejsze porcje a częściej. Dokładnie jak radzić sobie z mdłościami napiszę w innym wpisie.
W II i III trymestrze ciąży masa ciała powinna wzrastać od 0,2 kg do 0,6 kg na tydzień w zależności od BMI przed ciążą.
Co z odchudzaniem w ciąży?
Będąc w ciąży NIE WOLNO stosować diet redukcyjnych! Lekarze jednak zalecają w przypadku dużej otyłości spadek masy ciała w ciąży. Jak to zrobić skoro nie wolno się odchudzać? W tym przypadku spadek masy ciała nie będzie efektem odchudzania tylko efektem dobrych zmian. Należy wprowadzić dietę o odpowiedniej podaży energii oraz wybierać wartościowe produkty spożywcze i zadbać o sposob przygotowywania potraw.
Jak to zrobić? W jaki sposób kontrolować tą masę ciała?
W pierwszym trymestrze ciąży zapotrzebowanie energetyczne nie rośnie. Co to oznacza? Nie musisz jeść więcej, ale MUSISZ jeść zdrowo. Jeżeli przed ciąża twoje odżywianie pozostawiało wiele do życzenia to najwyższy czas, żeby to zmienić dla zdrowia dziecka i twojego!
W II trymestrze ciąży zapotrzebowanie na energie rośnie o ok 360 kcal (są to np. 3 kanapki z fetą i oliwkami lub 2 małe garści orzechów i szklanka soku pomarańczowego).
Natomiast w III trymestrze to zapotrzebowanie rośnie o ok 470 kcal w stosunku do zapotrzebowania przed ciążą. UWAGA – w III trymestrze nie sumujemy tych wartości 360 kcal + 470 kcal = 830 kcal – NIE! W III trymestrze dodajemy tak naprawdę niewiele ponad 100 kcal!
Jeśli przed ciąża byłaś na diecie redukcyjnej to już na samym początku trwania ciąży musisz zwiększyć wartość energetyczną diety. Innymi słowy „należy z tej diety wyjść”. Oczywiście najlepiej zrobić to stopniowo i pod kontrola swojego dietetyka, który wcześniej dietę redukcyjną prowadził.
Dlaczego nie piszę ile kcal powinnaś zjeść? Jest to sprawa indywidualna dla każdej z nas i wynika z podstawowej przemiany materii, a także z tego jaką mamy codzienną aktywność fizyczną i czy mamy dodatkowy wysiłek fizyczny np. basen, spacer, joga.
Dokładnie o tym w jaki sposób odżywiać się w ciąży napiszę w osobnym wpisie.
Bardzo istotna jest również aktywność fizyczna w utrzymaniu odpowiedniej masy ciała w ciąży. Jeśli nie ma żadnych przeciwwskazań pamiętaj o odpowiednio dobranej aktywności fizycznej!
PS. Zdjęcie zrobione w 33 tygodniu ciąży 🙂
Bręborowicz G.H., Markwitz W., 2012. Fizjologia ciąży. Tom 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Hyżyk A.K., Sokalska N., 2011. Ocena zmian masy ciała u kobiet w ciąży. Nowiny Lekarskie, 80, 3, 174-177.
Świątkowska D. Poradnik żywienia kobiet w ciąży. Instytut Matki i Dziecka Klinika Położnictwa i Ginekologii, Warszawa.